Συντάκτης: Antonios Chalapas

Τους θερινούς μήνες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε συχνά το πρόβλημα της υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος, με κύριες επιπλοκές τις κράμπες από υπερθερμία, την εξάντληση και σπανιότερα την πολύ-οργανική ανεπάρκεια λόγω υπερθερμίας (heat shock). Επίσης, έχει παρατηρηθεί μια αύξηση στην συχνότητα εισαγωγών οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε περιόδους καύσωνα, που φαίνεται να συσχετίζονται με την παρατηρούμενη αύξηση των συγκεντρώσεων των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, του SO2 αλλά και του όζοντος, που προάγουν την φλεγμονώδη διεργασία. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ο καύσωνας του Ιουλίου του 1987 στην Αθήνα, συσχετίστηκε από 2.000 επιπλέον θανάτους, δηλαδή σε 97% αύξηση της ημερήσιας θνητότητας. Τα σύνδρομα υπερθερμίας μπορεί να παρατηρηθούν και σε σχετικά χαμηλότερες θερμοκρασίες περιβάλλοντος (>32oC) με υψηλή σχετική υγρασία (>60%) κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, σε αλκοολικούς ή πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες, άτομα που λαμβάνουν αντι-ψυχωσικά φάρμακα, διουρητικά, αντι-χολινεργικά, ή σε άτομα που ζουν σε μη καλούς αεριζόμενους χώρους χωρίς κλιματισμό.

Τα σύνδρομα αυτά είναι πιο συνήθη να εκδηλωθούν κατά τις πρώτες μέρες του καύσωνα, όπου ο οργανισμός δεν έχει ακόμα εγκλιματιστεί. Ο εγκλιματισμός χρειάζεται 7 με 14 ημέρες έκθεσης. Με τον εγκλιματισμό μειώνεται ο ουδός εμφάνισης ιδρώτα, έτσι το άτομο ιδρώνει σε χαμηλότερη βασική θερμοκρασία. Ο ιδρώτας είναι ο πιο αποτελεσματικός φυσικός μηχανισμός ενάντια στην θερμοπληξία και μπορεί να παρατηρηθεί με μικρή ή και καμία μεταβολή της βασικής θερμοκρασίας του σώματος. Όσο ο ιδρώτας παραμένει, το άτομο μπορεί να αντέξει ιδιαίτερες υψηλές θερμοκρασίες αρκεί να αντικαθιστά το νάτριο και το νερό που χάνεται. Έτσι, ο οργανισμός σε κατάσταση υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος ενεργοποιεί διάφορους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, προκειμένου να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας του και να αποβάλει την περίσσεια θερμότητας. Προκαλείται αγγειοδιαστολή, ώστε τα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να αποβάλουν θερμότητα προς το περιβάλλον.

• Αντισταθμιστικά, η καρδιά αυξάνει τη συχνότητά της, ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος στα όργανα (ταχυκαρδία).
• Ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες και η θερμότητα αποβάλλεται με εξάτμιση.
• Αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.

Η πολλή ζέστη μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα που μπορεί να κυμαίνονται από αδυναμία, εξάντληση, κράμπες, μέχρι και την, απειλητική για τη ζωή, θερμοπληξία. Οι καρδιοπαθείς (ιδίως οι ηλικιωμένοι) ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου.

Όσον αφορά τη διατροφή, το καλοκαίρι θα πρέπει να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες ώστε να μην επιβαρύνεται ο οργανισμός. Θα πρέπει να τρώμε πολλά φρούτα, λαχανικά, σαλάτες και να πίνουμε πολλούς χυμούς και νερό.

Ύποπτα συμπτώματα που θα πρέπει να οδηγήσουν τους καρδιολογικούς ασθενείς στον ιατρό τους:

• Θωρακική δυσφορία που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και ενδεχομένως αντανακλά στην πλάτη ή το χέρι (δηλωτικά στηθαγχικού πόνου).
• Δύσπνοια.
• Αδυναμία/Καταβολή δυνάμεων.
• Ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης/Σύγχυση.
• Αίσθημα παλμών/Ταχυκαρδία.
• Κεφαλαλγία/Ζάλη.
• Εκδηλώσεις θερμοπληξίας. Πρόδρομα συμπτώματα είναι η δίψα, η αδυναμία, η ζάλη, ο ίλιγγος, ο πονοκέφαλος και η ναυτία. Όψιμα ο ασθενής παρουσιάζει απώλεια των αισθήσεων, σύγχυση, σπασμούς, λήθαργο και κώμα.

Γενικές οδηγίες:

• Αποφυγή του ηλίου κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας (11.00-16.00).
• Αποφυγή της βαριάς σωματικής εργασίας και της υπερβολικής άθλησης, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία ή υγρασία.
• Αποφυγή των πολύωρων ταξιδιών με αστικά μέσα συγκοινωνίας κατά τη διάρκεια της υψηλής ζέστης.
• Κατανάλωση άφθονων υγρών (έως 1,5 – 2 λίτρα).
• Αποφυγή των μεγάλων γευμάτων.
• Περιορισμός των οινοπνευματωδών ποτών όπως και των ποτών που περιέχουν πολλή καφεΐνη.
• Εάν η εφίδρωση είναι μεγάλη, προσθήκη αλατιού σε μικρές ποσότητες στη διατροφή για να εξισορροπηθεί η απώλεια ηλεκτρολυτών.
• Κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών.
• Κατά τη διάρκεια της ημέρας αρκετά ντους με χλιαρό νερό.
• Τροποποίηση της αντι-υπερτασικής αγωγής. Οι υπερτασικοί το καλοκαίρι χρειάζονται μικρότερες δόσεις φαρμάκων γιατί η πίεση μειώνεται με τη ζέστη.
• Τροποποίηση της αγωγής καρδιακής ανεπάρκειας. Αναπροσαρμογή της δοσολογίας φαρμάκων όπως τα διουρητικά και τα αγγειοδιασταλτικά γιατί υπάρχει ο κίνδυνος των ηλεκτρολυτικών διαταραχών και της αφυδάτωσης.
• Το ταξίδι με αεροπλάνο ή άλλο μέσο απαγορεύεται στους ασθενείς με πρόσφατο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη, πρόσφατη επέμβαση by pass ή απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας.
• Γενικά ,όσοι έχουν μόνιμους καρδιακούς βηματοδότες μπορούν να ταξιδέψουν με αεροπλάνο. Όμως, κάποια είδη βηματοδοτών και εμφυτεύσιμων απινιδωτών απορρυθμίζονται από τα συστήματα ασφαλείας του αεροδρομίου. Καλό είναι οι ασθενείς να έχουν μαζί τους «την ταυτότητα» του βηματοδότη ή απινιδωτή.
• Κάθε καρδιοπαθής πρέπει οπωσδήποτε να έχει όλα τα απαραίτητα φάρμακα που χρειάζεται μαζί του, το όνομα και τα τηλέφωνα του γιατρού του, και τις απαραίτητες πληροφορίες για την πάθηση και την περίθαλψή του.

Θάλασσα:

• Αποφυγή των επικίνδυνων ωρών του ήλιου, μεταξύ 12 – 4 μ.μ.
• H επαφή με το νερό να γίνεται σταδιακά.
• Να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.
• Κολύμβηση για 30 – 45 λεπτά την ημέρα (έστω και σε ήπια ένταση), γιατί το ευεργετικό όφελος της άσκησης είναι τότε περισσότερο εμφανές.

Βουνό:

Σε μεγάλο υψόμετρο υπάρχει μείωση του οξυγόνου και μείωση της ατμοσφαιρικής πίεσης. Η μείωση της ατμοσφαιρικής πίεσης αυξάνει την αρτηριακή πίεση και η μείωση του οξυγόνου αναγκάζει τον οργανισμό να κάνει συχνότερες, βαθύτερες αναπνοές, με αύξηση της καρδιακής συχνότητας. Εάν το υψόμετρο >2500μ. μπορεί να προκληθεί πονοκέφαλος, ζάλη, ταχυπαλμία, πνευμονικό οίδημα, συνεπώς καλό είναι οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια να αποφεύγουν τα μεγάλα υψόμετρα.

Βρισκόμαστε ακόμα, όμως, αντιμέτωποι με την πανδημία του COVID-19. Οι υψηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος και η σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα δε θα πρέπει να μας εφησυχάζουν. Έχουμε μπει σε νέα φάση κατά την οποία ο ιός μπορεί να μην φαίνεται, ωστόσο παραμένει και μας απειλεί. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχει αυξημένη εγρήγορση και να ακολουθούμε σχολαστικά τους κανόνες προστασίας, τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο. Το θέμα της λειτουργίας των κλιματιστικών μηχανημάτων είναι ένα σοβαρό ζήτημα που μας απασχολεί γιατί δεν είναι ο κορωνοϊός ο μόνος κίνδυνος, αποτελούν και οι υψηλές θερμοκρασίες απειλή ειδικά για τις ευπαθείς ομάδες.  Το σοβαρό θέμα της χρήσης κλιματιστικών που μπορούν να αποτελέσουν πηγή διασποράς του ιού έχει απασχολήσει την Πολιτεία και συνιστάται η χρήση νωπού αέρα και ο καλός εξαερισμός των χώρων. Έχει συστηθεί σε επαγγελματικούς χώρους να γίνεται ρύθμιση των κεντρικών μονάδων κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχει ανακυκλοφορία του αέρα.

Όσον αφορά τα οικιακά κλιματιστικά συστήνεται να παραμένει ανοιχτό το παράθυρο και να λειτουργούν σε υψηλότερη θερμοκρασία, ενώ να ρυθμίζετε η ροή του αέρα να μην έχει φορά πάνω στα άτομα που βρίσκονται στο χώρο.

ΑΝΑΦΟΡΑ

https://www.hcs.gr/anakoinoseis/kafsonas-kai-kardiopatheis-metra-profylaxis-kai-genikes-odigies-apo-tin-elliniki-kardiologiki-etaireia/

Στην πόλη Wuhan, επαρχία Hubei, στην Κίνα, εμφανίστηκε συρροή κρουσμάτων πνευμονίας. Στις 9 Ιανουαρίου του 2020 οι υγειονομικές αρχές της Κίνας ανακοίνωσαν ότι πρόκειται για ένα νέο στέλεχος κορωνοϊού. Η Πανδημία COVID-19 προκλήθηκε από τον κορωνοϊο SARS-CoV-2, ο οποίος εξαπλώθηκε στην Ελλάδα από τις 26 Φεβρουαρίου του 2020 και έπειτα, επηρεάζοντας την καθημερινότητα μας σε κοινωνικό-οικονομικό και υγειονομικό επίπεδο. Προσβολή από τον ιό COVID-19 έχει διάφορες κλινικές εκφάνσεις από ασυμπτωματική μέχρι καταστροφική αναπνευστική και καρδιακή ανεπάρκεια. Στην καρδιά ο COVID-19 μπορεί να προκαλέσει: φλεγμονή (μυοκαρδίτιδα ή/και μυοπερικαρδίτιδα), αρρυθμίες, θρομβοεμβολικά και ισχαιμικά επεισόδια, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιογενές σοκ και αιφνίδιο θάνατο. Πρέπει να τονίσουμε ότι κίνδυνος των παραπάνω καρδιακών επιπλοκών είναι πολύ μεγαλύτερος στους ασθενείς με προ-υπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο, όπως αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο, βαλβιδοπάθειες με ή χωρίς προσθετικές βαλβίδες, αρρυθμίες όπως είναι η κολπική μαρμαρυγή και καρδιακή ανεπάρκεια. Συνεπώς, η πρόληψη συνιστά το κλειδί στην αντιμετώπιση της πανδημίας λόγω COVID-19.

Τι είναι τα mRNA εμβόλια και πως λειτουργούν;
Στις μέρες μας τα mRNA εμβόλια (στο σύνολο τους) αποτελούν τον πιο σύγχρονο, γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο εμβολιασμού, ιδιαίτερα σε περιόδους μεγάλης ανάγκης όπως είναι η πανδημία. Δεδομένα 10-ετών πειραματικών και κλινικών μελετών δείχνουν ότι τα συγκεκριμένα εμβόλια είναι ασφαλή. Συγκεκριμένα, τα mRNA εμβόλια είναι: μη λοιμογόνα, δεν αλληλοεπιδρούν με τα κύτταρα του οργανισμού και δεν προκαλούν μεταλλάξεις. Μετά την παραγωγή της άμυνας καταστρέφονται και αποβάλλονται άμεσα μέσω φυσιολογικών διαδικασιών, χωρίς να εισβάλλουν στο εσωτερικό (πυρήνας) των κυττάρων και χωρίς να αλληλοεπιδρούν με το γενετικό μας υλικό (DNA). Αντίθετα σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα ο ιός COVID-19 αλληλεπιδρά με το DNA μας σε ποσοστό 10-20%.

Περιστατικά φλεγμονώδους αντίδρασης της καρδιάς με τη μορφή μυοκαρδίτιδας ή/και μυο-περικαρδίτιδας έχουν περιγράφει τις πρώτες ημέρες μετά τη 2η δόση του mRNA COVID-19 εμβολίου, κύρια σε έφηβους και νέους ενήλικες. Οι τελευταίες επιπλοκές συνήθως εκδηλώνονται ασυμπτωματικά ή με ήπια συμπτωματολογία, όπως είναι αίσθημα παλμού, δύσπνοια ή δυσφορία και αντιμετωπίζονται συμπτωματικά (αντιπυρετικά – αντιφλεγμονώδη) και με ξεκούραση. Συνήθως οι ασθενείς επιστρέφουν στην καθημερινότητάς τους μετά την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, θέλει ιδιαίτερη προσοχή η επιστροφή στην άσκηση και τις αθλητικές δραστηριότητες. Τονίζουμε ότι οι ασθενείς με προσθετικές βαλβίδες συνιστούν μια ιδιαίτερη πληθυσμιακή ομάδα που έχουν μεγαλύτερο θρομβοεμβολικό κίνδυνο. Συνεπώς, στους ασθενείς με προσθετικές βαλβίδες απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και πιθανά να χρήζουν ανάγκης αυστηρότερης παρακολούθησης ή/και νοσηλείας με εξατομίκευση της αντιπηκτικής τους αγωγής.

Πρέπει να εμβολιαστούμε;
Μελέτες δείχνουν ότι ο κίνδυνος εμφάνισης των παραπάνω καρδιακών επιπλοκών λόγω του COVID-19 είναι πολύ υψηλότερος έως και πολλαπλάσιος συγκριτικά με αυτόν του mRNA εμβολίου και άρα η πιθανότητα εμφάνισής τους είναι πολύ μεγαλύτερη αν τελικά δεν είμαστε εμβολιασμένοι. Οι ερευνητές παρατηρήσαν ότι ανά εκατομμύριο πληθυσμού πλήρως (και με τη 2η δόση) εμβολιασμένου θα μπορούσαν να αποφευχθούν: 11.000 νέα κρούσματα, 560 νοσηλείες, 138 εισαγωγές σε μονάδες εντατικής θεραπείας και 6 θάνατοι λόγω ίωσης από COVID-19, σε αντίθεση με τα περίπου 40-45 περιστατικά μυο/περικαρδίτιδας λόγω του mRNA εμβολιασμού. Επομένως, σε κάθε περίπτωση ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής από τα mRNA εμβόλια, είναι πολύ μικρότερος συγκριτικά με τον κίνδυνο που προκαλεί η ίδια η νόσος.

Δυστυχώς τα μέχρι σήμερα (09/21) επίσημα στατιστικά δεδομένα (CoVid19.gov.gr) δείχνουν ότι ως χώρα βρισκόμαστε χαμηλά ως προς το ποσοστό του ανά δήμου πληθυσμού που είναι εμβολιασμένοι. Στην εικόνα φαίνονται τα ποσοστά εμβολιασμού έναντι COVID-19 στην χώρα μας μέχρι τις 4 Αυγούστου 2021 ανά Δήμο.

Καταλήγοντας, τονίζουμε ότι η παρουσία καρδιαγγειακών επιπλοκών λόγω COVID-19 αποτελούν ένα κακό προγνωστικό παράγοντα και ως εκ τούτου η γρήγορη και σωστή αντιμετώπιση περιορίζει τον κίνδυνο. Η διατήρηση των γενικών μέτρων πρόληψης και ο εμβολιασμός συνιστούν προς το παρόν το ΜΟΝΟ τρόπο πρόληψης. Τέλος, σε εξέλιξη είναι κλινικές μελέτες με φάρμακα κατά του COVID-19 με ελπιδοφόρα αρχικά αποτελέσματα.

Αντώνιος Γ. Χαλαπάς

Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία παρουσίασε νέες οδηγίες ΠΡΟΛΗΨΗΣ με στόχο τη μείωση της επίπτωσης των αθηροσκληρυντικής αιτιολογίας καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως είναι για παράδειγμα: το Έμφραγμα του μυοκαρδίου, ή το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, (https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehab484). Η αθηροσκλήρωση είναι μια πολύ-παραγοντική νόσος και η αντιμετώπισή της περιλαμβάνει ένα σύνολο ενεργειών για τον έλεγχο των τροποποιήσιμων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου και του τρόπου ζωής. Επιπρόσθετα, οι νέες κατευθυντήριες συστάσεις τονίζουν την ανάγκη δημιουργίας ενός συστήματος υγείας που επίκεντρό του έχει τον ασθενή (patient centered medicine). Με το παρόν κείμενο υπογραμμίζουμε τα κυριότερα σημεία των νέων οδηγιών/συστάσεων της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας:

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

• Οι κυριότεροι τροποποιήσιμοι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου είναι: τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης, η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία.
• Ασθενείς που έχουν 1^ου βαθμού συγγενείς με θετικό ιστορικό πρώιμης (<65-70έτη) καρδιαγγειακής νόσου πρέπει να υποβάλλονται σε λεπτομερή έλεγχο.
• Οι ψυχικές διαταραχές (αγχώδεις εκδηλώσεις, κατάθλιψη κ.ά.) είναι συχνές στο γενικό πληθυσμό, σχετίζονται με αυξημένη θνησιμότητα και υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και ως εκ τούτου χρήζουν κατάλληλης αντιμετώπισης. Αντίθετα, δείκτες ψυχικής και πνευματικής ισορροπίας όπως και η αισιοδοξία και η παρουσία ισχυρού στόχου – κινήτρου σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο ή θνησιμότητα.
• Οι διαταραχές στον ύπνο, δηλαδή, οι διαταραχές στην ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου, αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (όπως για παράδειγμα το σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας). Ιδανικά απαιτούνται 7 ώρες ύπνου χωρίς διακοπές.
• «Frailty» (γηριατρικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από: αδυναμία, αργό βάδισμα, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, εύκολη κόπωση και ακούσια απώλεια βάρους) σχετίζεται με αυξημένη θνησιμότητα. Η θεραπευτική άσκηση (αερόβια, αντίστασης, ισορροπίας) βοηθά σημαντικά.
• Μόλυνση του περιβάλλοντος/ατμόσφαιρας: η παρατεταμένη έκθεση σε μολυσμένο περιβάλλον αυξάνει έως και 10% τον σχετικό κίνδυνο εμφάνισης καρδιο-μεταβολικών νοσημάτων, όπως η αρτηριακή υπέρταση ή/και ο σακχαρώδης διαβήτης.
• Μετά την ηλικία των 40 ετών πρέπει να υπολογίζουμε τον σχετικό καρδιαγγειακό μας κίνδυνο βάσει Scores, όπως: το SCORE-2 (ηλικίες 40-69έτη) και το SCORE2-OP (ηλικίες >70ετών), (https://www.cvriskcalculator.com/). Η αξιολόγηση αυτή πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια. Βάση στατιστικών αναλύσεων των άνω Scores η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με μέσο κίνδυνο.
• Ο γενετικός έλεγχος δεν έχει, προς το παρόν, θέση στην πρωτογενή πρόληψη.
  
  

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΌ ΚΙΝΔΥΝΟ

• Ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια συχνά έχουν: υπέρταση, υπερλιπιδαιμία και σακχαρώδη διαβήτη. Απαιτείται αλλαγή του τρόπου ζωής, διακοπή του καπνίσματος, κατάλληλη διατροφή, επαρκή φαρμακευτική αγωγή (συμπεριλαμβανομένης της ασπιρίνης). Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να στοχεύει στη μείωση κατά 30% της πρωτεϊνουρίας,  δηλαδή της παρουσίας λευκωμάτων στα ούρα. 
• Οι ασθενείς με σοβαρού βαθμού χρόνια πνευμονοπάθεια έχουν προδιάθεση για: αρρυθμίες, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή δυσλειτουργία και αιφνίδιο καρδιαγγειακό θάνατο. Συνεπώς χρήζουν αυστηρής παρακολούθησης και θεραπείας.
• Οι χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ψωρίαση, φλεγμονώδης νόσου του εντέρου κ.ά.), τα λοιμώδη νοσήματα (π.χ., HIV) και η περιοδοντίτιδα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίου συμβάντος. Πρέπει κάθε χρόνο να γίνεται αντιγριπικός εμβολιασμός, εμβολιασμός κατά του SARS-CoV-2 και κατά περίπτωση εμβολιασμός κατά του πνευμονοκόκκου.
• Είναι γνωστή η αλληλοεπικάλυψη του καρκίνου και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Όλοι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία πρέπει να ελέγχονται τακτικά και σίγουρα να έχουν καρδιολογικό έλεγχο αναφοράς/βάσης πριν από την έναρξη της θεραπείας τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η θεραπευτική άσκηση έχει προστατευτική δράση.
• Οι ημικρανίες, ιδιαίτερα όσες συνοδεύονται από αύρα, συνιστούν ανεξάρτητο παράγοντα αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (2-πλάσιος κίνδυνος) ή ισχαιμικού καρδιακού συμβάντος (1.5-πλάσιος κίνδυνος). Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στους καπνιστές.
• Η μη αλκοολικής αιτιολογία λιπώδης νόσο του ήπατος σχετίζεται με αυξημένο καρδιο-μεταβολικό κίνδυνο και ως εκ τούτου οι ασθενείς αυτοί πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο.
• Στις γυναίκες, η υπέρταση κύησης και η προ-εκλαμψία (δηλαδή, η διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπέρταση και σημαντική ποσότητα πρωτεΐνης στα ούρα κατά την κύηση) σχετίζονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Επίσης, το σύνδρομο πολύ-κυστικών ωοθηκών αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη.
• Στους άντρες, η στυτική δυσλειτουργία (μη ικανότητα επίτευξης, ή διατήρησης στύσης ικανής ώστε να επιτρέπει την συνουσία) αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικών καρδιαγγειακών συμβάντων και ως εκ τούτου απαιτείται έλεγχος. Η βελτίωση του τρόπου ζωής βοηθά στη βελτίωση του παραπάνω προβλήματος.
  
  

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ

• Η δίαιτα πρέπει να είναι πλούσια σε φυτικά και λιγότερα σε ζωικά συστατικά (Πίνακας 1). Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα καλό παράδειγμα.
• Η τακτική άσκηση [αερόβια άσκηση (τρέξιμο, κολύμπι) σε συνδυασμό με ασκήσεις μερικής αντίστασης] μέτριας έντασης σε βαρύτητας, (Πίνακας 2), είναι απαραίτητη για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Απαιτούνται το λιγότερο 3 ώρες ανά εβδομάδα, ιδανικά 60 λεπτά ανά ημέρα. Σε ό,τι αφορά τις ασκήσεις αντίστασης συστήνεται 1-3 σετ 8-12 επαναλήψεων 50-70% έντασης 2 φορές ανά εβδομάδα, σε διαφορετικές μυϊκές ομάδες. Τονίζουμε ότι η άσκηση (ανεξαρτήτως διάρκειας ή δυσκολίας) είναι καλύτερη της μη-άσκησης. Η σωστή διατροφή μαζί με τη σωματική δραστηριότητα βοηθούν στην αποφυγή της παχυσαρκίας. Στόχος είναι η διατήρηση του δείκτη μάζας σώματος <25kg/m² και της περιφέρειας μέσης <102cm στους άνδρες και <88cm στις γυναίκες.
• Οι βλαπτικές επιπτώσεις του καπνίσματος είναι γνωστές από πολλές μελέτες, καθώς οφείλεται για το 50% των θανάτων στους καπνιστές. Επίσης, το κάπνισμα είναι κύριος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης: εμφράγματος μυοκαρδίου, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και περιφερικής αγγειοπάθειας. Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο. Το ίδιο ισχύει για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, καθώς είναι πλέον τεκμηριωμένος ο κίνδυνος από τη χρήση τους. Υπάρχουν φάρμακα που θα μπορούσαν (σε συνεννόηση με τον ιατρό σας) να βοηθήσουν στη διακοπή του καπνίσματος. Η αποφασιστικότητα και η επιθυμία του ασθενούς παίζουν ωστόσο το σημαντικότερο ρόλο. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει η ενημέρωση των νέων. Στόχος της κοινωνίας θα πρέπει να είναι οι νέοι μας να μείνουν μακριά από την εξάρτηση αυτή, καθώς ο εθισμός στις ηλικίες αυτές έχει συχνά ανεπανόρθωτες συνέπειες.
• Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ιδιαίτερα σε ηλικίες 14-49, αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και την πιθανότητα προώρου θανάτου. Επίσης, το αλκοόλ είναι πλούσιο σε θερμίδες χωρίς θρεπτική αξία (7 kcal/g).
  
  

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

• Μη διακόπτετε τη φαρμακευτική σας αγωγή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού.
• Αντι – αιμοπεταλιακή αγωγή (ασπιρίνη) έχει θέση ΜΟΝΟ στην 2^ο-γενή πρόληψη. Εξαίρεση αποτελεί ο σακχαρώδης διαβήτης όπου χρησιμοποιείται και για 1^ο-γενή πρόληψη.
• Στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, στόχος της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι 6.5-7%, χωρίς επεισόδια υπογλυκαιμίας, η κατάλληλη διατροφή, η διατήρηση του φυσιολογικού σωματικού βάρους σε συνδυασμό με την αντιδιαβητική αγωγή βοηθούν στην επίτευξη του στόχου.
• Στην αρτηριακή πίεση η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να στοχεύει σε 120-130mmHg για τη «μεγάλη» και 70-80mmHg για τη «μικρή» πίεση. Αποφύγετε το αλάτι, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και φροντίστε να έχετε φυσιολογικό βάρος.
• Στην υπερλιπιδαιμία στόχος της θεραπείας είναι οι χαμηλότερες τιμές της LDL (κακής) χοληστερόλης. Μάλιστα όσο πιο σημαντική είναι η ελάττωση της LDL τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος ανεξαρτήτου φαρμακευτικής αγωγής. Μη διακόπτετε την υπολιπιδαιμική σας αγωγή όταν επιτευχθεί ο στόχος διότι οδηγεί σε εκ νέου αύξηση της χοληστερόλης.
• Οι ασθενείς με ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου πρέπει να λαμβάνουν στατίνη.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΠΙΝΑΚΑΣ 2